Hirvatistan Yatirim imkanlari
- Hırvatistan Hükümeti'nin Öncelikli Yatırım Projeleri'ne ulaşmak için tıklayınız.
Avrupa’nın parlayan yıldızı Hırvatistan…
Hırvatistan'ın AB Üyeliğinin Ekonomik Etkileri
1 Temmuz 2013 itibarı ile Hırvatistan Avrupa Birliği’ne üye olan dördüncü Balkan ülkesi olacaktır. Avro Bölgesi’nde devam etmekte olan ekonomik kriz ve Hırvat ekonomisinin daralmaya devam etmesi gibi sorunlar bu üyeliğin zamanın sorgulanmasına yol açmaktadır. Hırvatistan’ın 2013 ve 2014 yılları için ekonomik geleceği belirsizliğini korumakla beraber uzun vadede üyelik ile birlikte gümrük vergilerinin sıfırlanması ve diğer engellerin kaldırılmasıyla ticaret ve yatırımlardaki artışlar sayesinde dışsal ekonomilerin olumlu etkilerinden yararlanacaktır.
Hırvatistan ekonomisi Ab üyesi ülkelerdeki zayıf iç talep, yüksek seviyelerdeki devlet borçları, yüksek dış ticaret açığı, artan işsizlik ve düşen tüketici güveni gibi birçok ekonomik sorunla uğraşmaktadır. Bu sorunların Hırvatistan ekonomisinin 2012 yılında %1,6 küçülmesine yol açacağı tahmin edilmektedir.
AB üyeliğinin Hırvatistan ekonomisini asıl olarak üç yoldan etkileyecektir. Gümrük tarifelerinin ve kotalarının ortadan kalkmasıyla AB içindeki ticarete sınırsız erişim imkanı ihracatının %59,8’ini AB üyesi ülkelere gerçekleştirmiş olan Hırvatistan’ın dış ticaretini iyice arttıracaktır. Sermaye hareketlerinin maliyetlerinin düşmesi ile birlikte ülkeye sermaye girişi artacak ve bununla birlikte Hırvat işletmelerinin de Batı Avrupa’nın kuruluşlarına ulaşımını kolaylaştıracaktır. Son olarak da işgücünün serbest dolaşımı ile birlikte Hırvatistan’a işçilerin göç etmesini sağlayacak ve uzun dönemde yurtdışına gönderilen Hırvatistan vatandaşlarının artan yeteneklerinden ülke faydalanacaktır.
Hırvatistan’ın AB üyeliği ilk etapta tüketicileri olumlu etkileyecektir. Avrupalı şirketlerin Hırvatistan pazarına girmesiyle rekabet artacak ve fiyatlar düşecektir. Bu durumun aynı zamanda 2012- 15 yılları arasında verimliliğin reel olarak %5,2 artmasına yol açacağı tahmin edilmektedir.
Son olarak Hırvatistan’ın AB üyeliği Balkanların Avrupa’nın geri kalanına açılmasını sağlayarak diğer Balkan ülkeleri için de ekonomik rahatlama yaratacaktır.
Kaynak: Euromonitor
Ülkenin Kısa Tarihçesi
Hırvatistan, 1102-1918 yılları arasında önce Macaristan, sonra Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun yönetimi altında bulunmuştur. 1493'ten 1687’ye kadar bazı bölgeleri Osmanlı İmparatorluğu'nun egemenliği altında kalmıştır.
29 Ekim 1918'de Belgrad'da kurulan Sırp-Hırvat-Sloven Krallığına (adı 1929 yılında Yugoslavya Krallığı olarak değişmiştir) katılmıştır. II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanya’sının işgaline uğrayan Yugoslavya Krallığı'nda özellikle Sırbistan'a bağlı komünistler ve Çetnikler birlikte Nazi işgaline karşı savaş vermişlerdir.
II.Dünya Savaşı sırasında, 1941 Nisan ve 1945 Mayıs ayları arasında Pavelic öncülüğünde şimdiki Hırvatistan topraklarının bir bölümü ile Bosna Hersek’i kapsayan alan üzerinde Nazi yanlısı, sözde bağımsız ilk Hırvatistan devleti (NDH) kurulmuştur. Bu devlet, partizanların Zagreb'e girişi ile yıkılmıştır. 2. Dünya Savaşı sonunda Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti kurulmuştur. Cumhuriyet, Slovenya, Hırvatistan, Bosna-Hersek, Sırbistan-Karadağ ve Makedonya Cumhuriyetleri ile Voyvodina ve Kosova özerk bölgelerinden oluşmuştur.
Sırp milliyetçiliği ve saldırılarına karşı ilk resmi Hırvat direnişi 1989'da Hırvat siyasal partilerinin kurulmasıyla başlamıştır. Hırvatistan'da Mayıs 1990'da yapılan ilk serbest ve çok partili seçimler Hırvatistan Demokratik Birliği (HDZ)'nin galibiyeti ile sonuçlanmıştır. Ayrıca, düzenlenen referandum, halkın %94'ünün bağımsız ve egemen Hırvat devleti istediği sonucunu vermiştir.
8 Ekim 1991 tarihinde Hırvatistan Parlamentosu, bağımsız ve egemen Hırvatistan devletini ilan etmiştir. Bunu Ocak 1992'de Hırvatistan'ın uluslararası alanda tanınması ve 22 Mayıs 1992'de BM üyesi olması izlemiştir. Hırvatistan, 6 Kasım 1996 tarihinde Avrupa Konseyi'ne katılmıştır.
Ülkenin bağımsızlığını kazanmasının ardından Cumhurbaşkanlığı görevini devralan FranjoTudjman'ın 10 Aralık 1999 tarihinde ölümünün ardından 7 Şubat 2000 tarihinde yapılan seçimleri kazanan StipeMesiç Ocak 2005’te ikinci kez Cumhurbaşkanı seçilmiştir. 10 Ocak 2010 tarihinde yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonucu ise IvoJosipoviç Cumhurbaşkanı seçilmiş ve 18 Şubat 2010 tarihinde görevine başlamıştır.
Ülke, 1991-2000 tarihleri arasında merkez sağ eğilimli Hırvatistan Demokratik Birliği (HDZ) önderliğindeki koalisyon hükümetlerince idare edilmiştir. 2000-2003 tarihleri arasında ise iktidarda bulunan Sosyal Demokrat Parti (SDP) liderliğindeki 6 partiden oluşan IvicaRacan’ın Başbakan olduğu koalisyon hükümeti yerini 23 Kasım 2003 tarihinde yapılan erken genel seçimlerden sonra tekrar HDZ önderliğindeki merkez sağ koalisyona bırakmıştır. Son olarak 25 Kasım 2007 tarihinde yapılan seçimlerden yine HDZ birinci parti olarak çıkmış, HDZ önderliğinde kurulan merkez sağ koalisyon hükümetine HDZ lideri IvoSanader Başbakanlık yapmıştır.
Başbakan IvoSanader’in 01/07/2009 tarihinde kişisel nedenlerle siyaseti bıraktığını ve Başbakanlık ve parti başkanlığı görevlerinden istifa ettiğini açıklamasının ardından mevcut hükümette Başbakan Yardımcısı ve Aile, Savaş Gazileri ve Nesillerarası Dayanışma Bakanı görevini sürdürmekte olan JadrankaKosor 05/07/2009 tarihinde HDZ Başkanlığına seçilmiş ve 06/07/2009 tarihinde yeni hükümeti açıklamıştır. Yeni hükümette koalisyon ortağı partiler değişmezken kabine üyeleri ve görev dağılımında bazı değişiklikler yapılmış ve bilahare Hükümet 2011 yılı başında kabine üyeleri arasında kapsamlı ikinci bir değişiklik daha gerçekleştirmiştir.
Bu arada, 10/01/2010 tarihinde yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimlerini Sayın Ivo JOSIPOVIC kazanmış ve 18/02/2010 tarihinde göreve başlamış olup, 4 yıl süreyle görev yapacaktır.
04/12/2011 tarihinde yapılan Parlamento Seçimleri sonrasında 22/12/2011 tarihinde toplam 151 üyeli Hırvat Parlamentosu’nun 80’inini oluşturan 4 partili Kukuriku Koalisyonu iktidara gelmiş ve 23/12/2011 tarihinde yeni Hükümet kurulmuş olup, muhtelif Bakanlıkların isim ve görevlerinde kapsamlı değişiklilere gidilmiştir.
Sektörler
Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık sektörünün ülkede yaratılan katma değer içerisindeki payı % 7 ve ülkenin dış ticaretindeki payı yaklaşık % 5’dir. Tarım alanlarının % 80’i özel aile çiftlikleri şeklinde işletilmektedir. Ancak, çiftliklerin ortalama büyüklüğü 2,5 hektarın altındadır.
Hırvatistan’da tarım sektöründe toplam olarak 1.200’ün üzerinde şirket mevcut olup, bu işletmelerde 15.000’inin üzerinde işçi tarım sektöründe istihdam edilmektedir.
Toplam 1,3 milyon hektarlık ekilebilir alanın % 66’sında ekim yapılmakta, % 27’si mera ve otlak olarak kullanılmakta, % 2,8’inde meyve tarımı, % 2,5’inde bağcılık ve % 1,7’sinde ise zeytincilik yapılmaktadır.
Ekim yapılan tarım alanlarının % 66’sında hububat, %12’sinde yağlı tohumlar, %4’ünde bakliyat ve sebze, %3’ünde şeker pancarı, %1’inde tütün ve %1’inde çiçekler ve aromatik bitkiler tarımı yapılmaktadır.
Hırvatistan’ın toplam tarımsal üretimi ekonomik krizin de etkisiyle 2008 yılında ulaştığı zirve seviyesini koruyamamış, 2009 yılında ciddi bir düşüş eğilimine girmiş ve 2010-2011 döneminde de bu seviyelerde dalgalanmaya devam etmiştir. 2011 yılında, Hırvatistan’ın toplam tarımsal ürünler ihracatı bir önceki seneye göre yaklaşık % 20’lik artışla, toplam 2,6 milyar $ olarak gerçekleşmiş olup, aynı dönem itibariyle tarımsal ürünler ithalatı ise % 15‘lik artışla yaklaşık 1,6 milyar $ olarak gerçekleşmiştir.
Hırvat Cumhuriyeti Tarım Bakanlığı’nın Veterinerlik İdaresi Direktörlüğü verilerine göre, Topluluk ile tarım müzakereleri 2007 yılı Temmuz ayında tamamlanmış, tarım faslı sorunsuz olarak kapatılmış ve AB tarafından öngörülen tüm kriterler Hırvatistan tarafından karşılanmıştır.
Hırvatistan’ın 500.000’in üzerinde büyük baş hayvana sahip olduğu, hali hazır durum itibariyle Hırvatistan’da kırmızı et için toplam 350 kesimhanenin bulunduğu, bunları 3/4’ününAB kriterlerini karşıladığı belirtilmekte ve bu tesislerden uygun görülenlerin de helal kesim yapılabildiği öğrenilmiştir.
Dünya Ticaret Örgütü Tarım Anlaşması ve Avrupa Birliği’nin Ortak Tarım Politikaları ile uyum sağlamayı hedefleyen Hırvatistan, bu amaçla; tarım sektöründe özelleştirme yoluyla aile tipi çiftliklerin desteklenmesine önem vermektedir. Buna ek olarak, rekabeti arttırmak için, bazı tarım ürünlerine uygulanan gümrük vergilerinde indirime gidilmiş ve tohum üretimi desteklenmeye başlanmıştır.
Ülkede orman arazileri toplamı 2,2 milyon hektar olup, orman arazilerinin 3/4’ü halendevlet mülkiyetinde bulunmaktadır. Hırvatistan'ın yüksek kalitede kereste üretim potansiyeli ve su rezervleri mevcuttur.
Hırvatistan oldukça gelişmiş bir balıkçılık ve balık işleme endüstrisine sahiptir. Deniz ve tatlı su balıkçılığı savaştan olumsuz etkilenmiştir. 1992’den sonra deniz balıkçılığında iyileşme kaydedilmiştir; aynı iyileşme henüz tatlı su balıkçılığında kendini gösterememiştir.
2011 yılı itibariyle 77.729 ton deniz balıkçılığı (mavi balıklar: palamut, ton, sardalye ve hamsi grubu toplamı:66.618 ton ile 9.026 ton diğer balıklar) ve 6.283 ton tatlı su balıkçılığı (% 2.489 ton alabalık ve 2.891 ton sazan) olmak üzere toplam 84.012 ton balık üretimi yapılmıştır.
Sanayi
Hırvat endüstrisinin % 30’u savaş zamanında tahrip olmuştur. Bu durumdan en çok etkilenen sektörler ise deri, ayakkabı, tekstil sanayi, gemi inşası ve makine üretimidir. Özellikle metal eşya ve donanım sanayi gibi stratejik iş kolları eski teknolojileri ve aşırı istihdam sonucunda verimsiz çalışmaktadırlar. Ancak işsizliği daha da artıracağı endişesiyle bu sanayilerde özelleştirmeye gidilememiştir.
Sanayi işletmelerinin % 59’u çok küçük ölçekli (9 kişiden az eleman çalıştıran), % 28’i küçük ölçekli (10-49 kişi çalıştıran), % 10’u orta ölçekli (50-249 kişi çalıştıran) ve % 3’ü büyük ölçekli (250’den fazla kişi çalıştıran) işletmelerdir.
2007 yılında % 4,9, 2008 yılında ise % 1,2 oranında artış gösteren sanayi üretimi, global ekonomik krizin olumsuz etkisiyle 2009 yılında % -9,2, 2010 yılında ise % -1,4 oranında düşüş göstermiş olup, 2011 yılında da % -1,2 oranında azalma eğilimi devam etmiştir. 2011-2012 Ocak-Mayıs dönemi karşılaştırıldığında ise, sanayi üretiminde büyüme hızı %-5,9 oranında düşüş göstermiştir.
İnşaat
İnşaat sektörü, Hırvatistan’da son 5 yıl içerisinde hızla büyüyen ve bu özelliği ile de ülkenin GSYİH artışına önemli katkı sağlayan bir sektör durumundadır. Daha önce özellikle Alman ve Avusturyalı inşaat firmalarının hâkim olduğu Hırvatistan inşaat ve teknik müşavirlik sektörlerinde 2000-2010 döneminde yerli firmaların payında artış gözlenmiştir.
Anılan sektörde gerçekleştirilen projelerin değeri, inşaat sektörünün GSYİH içerisindeki payı ve söz konusu sektörde çalışanların sayısı aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
|
Yıllar |
Toplam Değer (1.000 €) |
GSYİH Payı (%) |
Çalışan Sayısı (Adet) |
|
2004 |
2.254.686 |
5,7 |
82.391 |
|
2005 |
2.406.335 |
5,6 |
85.732 |
|
2006 |
2.926.470 |
5,9 |
94.432 |
|
2007 |
3.312.308 |
6,0 |
100.761 |
|
2008 |
4.766.970 |
6,2 |
108.260 |
|
2009 |
4.193.472 |
7,0 |
104.978 |
|
2010 |
3.114.042 |
5,8 |
91.052 |
|
2011 |
2.842.789 |
- |
83.607 |
Yukarıdaki tablodan da görüleceği üzere inşaat sektöründe gerçekleştirilen projelerin değeri 2011 yılında bir önceki yıla göre yaklaşık%-9 oranında azalarak 2,8 milyar Euro’ya ulaşmıştır. Anılan sektörün ülkenin GSYH’deki payı 2004 yılında %5,7 iken 2010 yılında %5,8 seviyesine yükselmiştir.
Gemi İnşa Sanayii
Gemi inşa sanayii Hırvatistan’ın ihracatında önemli bir yere sahiptir. Pula (Uljanik), Split (Brodosplit) ve Trogir (Brodotrogir)’de birer tane ve Rijeka'da iki tane (Kraljevica ve 3. Maj) olmak üzere beş büyük tersane bulunmaktadır. Bu tersanelerde, her tür deniz ulaşım aracı, sondaj platformu, tanker ve savaş gemisi üretilme imkânı bulunmaktadır.
Gemi üretiminde dünya sıralamasında beşinci sırada olan Hırvatistan, pazarın % 2,5’ine sahiptir. Ülkede toplam 13.500 gemi kapasiteli 37 marina bulunmasına karşın tersanelerin modernizasyona ihtiyacı bulunmaktadır.
Gemi inşa sanayiine sağlanan devlet yardımlarının azaltılması ve özelleştirme çalışmalarının hızlandırılması AB ile yürütülen üyelik müzakerelerinde Hırvat tarafı için sıkıntı yaratan alt başlıklar arasında yer almaktadır.
Tersanelerde çalışan işçi sayısı ve hali hazırda yüksek seyreden işsizlik oranı dikkate alındığında yeniden yapılandırma ve özelleştirme çalışmalarının makroekonomik dengeler açısından da hassasiyet taşıdığı değerlendirilmektedir.
AB, Rekabet başlığındaki müzakerelerin başlayabilmesi için gemi inşa sanayiinde özelleştirme çalışmalarına başlanmasını talep etmektedir. Bu amaçla hükümet tarafından hazırlanan özelleştirme planı AB’nin ilgili birimlerine sunulmuş ve plana ilişkin AB mutabakatı sağlanmıştır. 2009 yılı Ekim ayında yapılan ilk tur özelleştirme ihalesinde satış işlemi gerçekleştirilememiştir. 2012 yılında Pula’dakiUljanik tersanesinin çalışanları ile Hisse Ortaklığı Programı’na gidilmiş, bu Programın sonlanması sonrasında halen satışta olan Rijeka’daki 3.Maj tersanesinin de Uljanik işletmesine devri öngörülmüş, Split’dekiBrodosplit tersanesi ise Hırvat DIV şirketine devredilmiş ve Trogir’dekiBrodotrogir tersanesinin Hırvat Kermasenergija d.o.o. şirketine satılması 2012 yılı Temmuz ayında kararlaştırılmış, Kraljevica’dakiKraljevica tersanesi için ise tasfiye süreci devam etmektedir.
Turizm
Turizm, Hırvatistan ekonomisinin yeniden yapılanmasında önemli rolü olan bir sektördür. Çalışan nüfusun % 6’sına istihdam olanağı sağlamaktadır. Yatak kapasitesinin % 95'i Adriyatik kıyısındaki tesislerde bulunmaktadır. 1.800 km’lik Adriyatik sahil şeridinde 1.185 adası ve Akdeniz iklimi ve doğal güzelliği ile başta Avrupa’nın yoğun turist gönderen bölgelerine ulaşım kolaylığı bu sektörün gelişme potansiyelini ortaya koymaktadır. Son yıllarda ülkede deniz turizmi ve marina kapasitesi oldukça gelişmiştir. Ülke 2011 yıl verilerine göre en çok Alman(%14), İtalyan(%10), Sloven(%9), Avusturyalı(%8) ve Çek(%6) turistler tarafından ziyaret edilmektedir. Hırvatistan, 2007 yılında toplam 9,2 milyar $, 2008 yılında 11,3, 2009 yılında 9, 2010 yılında 8 ve 2011 yılında ise toplam 9,4 milyar $ turizm geliri elde etmiştir.
Hırvatistan’a gelen turist sayısı 2007 yılında 11,2 milyon, 2008 yılında 11,3 milyon, 2009 yılında 10,3 milyon olup, 10,6 milyona ve 2011 yılında ise 11,5 milyona (1,53 milyon yerli ve 9,93 milyon yabancı) ulaşmıştır.
Hırvatistan’dan ülkemize gelen turist sayısı 2006 yılında 22.321, 2007 yılında 29.470, 2008 yılında 31.186, 2009 yılında ise 31.407 kişi, 2010 yılında 33.563 kişi ve 2011 yılında ise 41.959 kişi olarak kayda geçmiştir.
Türk turistlerin Dubrovnik ve civarı başta olmak üzere Hırvatistan’a yönelik ilgilerinin de son dönemde artış gösterdiği görülmektedir. Hırvatistan İstatistik Ofisi’nin verilerine göre, 2011 yılında 43.999 Türk turist Hırvatistan’ı ziyaret etmiş olup, Türk turistlerin sayısı bir önceki yıla göre aynı dönemine göre %19,8 artış göstermiştir.
THY ile Hırvat Hava Yolları haftanın her günü İstanbul-Zagreb arasında direkt seferler düzenlemekte olup, haftalık seferler hali hazır durum itibariyle 14’e çıkartılmıştır.
Sektörde mevcutların yenilenmesinin yanı sıra yüksek standartlı tesis ve otel yönetimi alanlarında açık bulunmaktadır. Yabancı yatırımcılar Hırvatistan’daki mevcut tesislerin yenilenmesine olduğu kadar yeni tesislerin inşasına da büyük ilgi göstermektedir.
Hükümet turizm sektöründe özelleştirme sürecine devam etmektedir. Istra, Primorje-Gorski Kotar, Lika-Senj, Zadarska, Sibenik-Knin, Split-Dalmacija, Dubrovnik-Neretva ve Kupari bölgelerindeki oteller yoğun olarak devlete aittir. Hırvatistan Özelleştirme Ajansı 31/03/2011 tarihinde kapatılmış olup, yeni kurulan “Devlet Mülk Yönetimi Ajansı-(AUDIO)” bina ve işletmelere yönelik özelleştirme işlemlerini yürütmektedir.
Ancak, arazi mülkiyetinden kaynaklanan sorunların halen çözümlenmemiş olması, yatırımcılar açısından bazı belirsizlik yaratmaktadır.
Ulaştırma
Hırvatistan’da 2 askeri (Pleso Havalimanı-Zagreb ve Zemunik Havalimanı-Zadar), 3 ufak (Brac, Osijek ve Mali Losinj) ve 7 büyük (Pula, Rijeka, Zadar, Split, Dubrovnik, Osijek ve Zagreb) yolcu taşımacılığına mahsus toplam 12 havaalanı mevcuttur. Bunlardan yedisi uluslararası (Zagreb, Split, Dubrovnik, Zadar, Rijeka, Pula ve Osijek) havalimanı statüsünde olup, spor amaçlı havaalanları da bulunmaktadır.
Havaalanları mülkiyetinin % 55’i devlete geri kalanı ise yerel idarelere aittir. Havaalanlarının çoğunda yolcu salonlarının ve peronların genişletilmesi ve modernizasyonu, ayrıca yeni ekipmanla donatılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak, bütçe kısıtları nedeniyle 2010 yılına kadar bu projelere başlanamamıştır. Askeri havalimanının bulunduğu Plose mevkiinde ayrı bir konumda bulunan yolcu taşımacılığına yönelik 2011 yılında açılan Zagreb Havalimanı’nın Genişletilmesi ve Renovasyonu Projesi ile ilgili ihale sürecine İçtaş, Tav ve Limak firmalarımız dâhil olmuş olup, bu ihalenin ikinci turuna sadece bir Türk firmamız kalabilmiş, ancak ihaleyi bir Fransız Konsorsiyumu (BouyguesBatimentInternational ve Aeroports de Paris Management) olan ZAIC(Zagreb AirportInternationalCompany) şirketi 30 yıllığına üstlenmiş bulunmaktadır.
Öte yandan, deniz taşımacılığının Hırvat ekonomisine katkısı 1990’dan bu yana düşüş kaydetmesine rağmen, ülkenin coğrafi yapısı ve konumu nedeniyle sektör ülke ekonomisi için büyük önem taşımaktadır. Toplam sayısı 350’ye ulaşan limanların sadece 7 tanesi uluslararası taşımacılığa uygundur. Bu limanlar; Rijeka, Ploce, Split, Zadar, Sibenik, Pula ve Dubrovnik’te yer almaktadır.
Hırvatistan coğrafi konumu itibariyle Kuzey-Güney Avrupa ve Doğu-Batı Avrupa geçiş yollarının üzerinde bulunmaktadır. Batı Avrupa’yı Karadeniz’e ve Doğu Avrupa ile Baltık ülkelerini Akdeniz’e ulaştıracak iki önemli karayolu koridoru Hırvatistan’dan geçmektedir.
Demiryolları idaresinde 2007 yılında ciddi bazı değişiklikler kaydedilmiştir. AB’nin ulaştırma ve rekabet başlıklarındaki mevzuatına uyum sağlanmasını teminen, Hırvat Demiryolları İdaresi altyapı, vagon, yolcu ve yük taşımacılığı faaliyetinde bulunan 4 ayrı şirket şeklinde yeniden yapılandırılmıştır.
Haberleşme
Haberleşme sektörü son beş yıldır büyüme göstermektedir. Bu dönemde dijital telefon ve mobil telekom uygulamalarına da geçilmiştir. Hatların % 90’ı dijitaldir. Mobil telefon kullanımı % 82’ye ulaşmıştır.
Ülkede 10 adet sabit telefon hizmeti sağlayıcısı ve 3 adet mobil telefon hizmeti sağlayıcısı faaliyet göstermektedir. Sektörde piyasaya giriş ve rekabet koşulları Hırvatistan Telekomünikasyon Ajansı tarafından takip edilmektedir. Önümüzdeki dönem için hükümetin haberleşme politikası, GSM ve sabit telefon hatlarının çoğaltılmasını ve öncelikle kamu binaları ve okullar için internet ve kablolu televizyon sisteminin yaygınlaştırılmasını hedeflemektedir.
Bankacılık
2011 yılı itibariyle, Hırvatistan’da 15’i yabancı, 16’sı yerli ve 2’si devlet mülkiyetinde olmak üzere toplam 33 banka bulunmakta olup, Hırvatistan’da bankacılık sektörünün toplam varlıkları 391 milyar Hırvat Kunası(HRK) olup, yaklaşık 53 milyar €’ya yaklaşmaktadır.
Bankacılık sektöründeki toplam varlıkların % 90,3’ü yabancı bankalar ve % 5,4’ü yerli özel bankalar olmak üzere % 95,7’i özel sektöre; %4,3’ü ise devlet mülkiyetindeki 2 bankaya ait bulunmaktadır. Sektörde faaliyet gösteren toplam 33 bankadan yabancıların elinde bulunan 6’sı büyük ölçekli, 2’si orta ölçekli ve 7’si küçük ölçekli bankaların toplam varlıklar içindeki payı %90,3’tür. Ülkede faaliyet gösteren yabancı bankalar Avusturya, İtalya, Fransa, Macaristan ve 2011 yılından itibaren Sırp(1) ve Türk(1) orijinlidir.
Ülkede faaliyet gösteren yabancı bankalar ve banka temsilcilikleri Avusturya(yaklaşık %60, BKS, Erste, Hypo, Raiffeisen, Volksbank), İtalya(yaklaşık %20, Zagrebacka,Veneto, Privredna), Fransa (yaklaşık %7, Union de BanquesArabes et Francaises-UBAF), diğer ülkelere(yaklaşık % 4’ün üzerinde, Macaristan-OTP ve Türk-Banka Brod veya yeni adıyla KENTBANK) ve yerel özel/tüzel kişilere (yaklaşık %9) aittir.
Bankalar dışındaki finansal kuruluşların finans piyasasındaki payı son 5 yılda artış göstermiştir. Özellikle, emeklilik ve yatırım fonlarındaki artış nedeniyle bankacılık dışındaki finansal kuruluşların piyasa payı 2004 yılında % 18,6 iken 2007 yılı sonu itibariyle % 27’ye yükselmiştir. Kasım 2005 tarihinde bankacılık dışındaki finansal kuruluşların faaliyetlerinin denetlenebilmesi amacıyla bir Üst Kurul oluşturulmuş ve uygulamadaki yasal boşlukların ortadan kaldırılabilmesini teminen bir Sigortacılık Yasası çıkarılmıştır.
Hırvatistan’da Şirket Kuruluşu
Hırvat vatandaşı gerçek ve tüzel kişiler ile yabancı gerçek ve tüzel kişiler Hırvatistan Şirketler Kanunu çerçevesinde şirket kurabilmektedir. Bu anlamda uygulanan prosedür bakımından yerli ve yabancı ayrımı yapılmamaktadır. Ancak bankacılık, sigortacılık, hava ve karayolu taşımacılığı, enerji, telekomünikasyon sektörlerinde faaliyet göstermek için ilgili kurumlardan izin alınması gerekmektedir.
Şirketler Kanunu çerçevesinde kurulabilecek şirket türleri ve şirket türlerinin Hırvatça kısaltmaları aşağıda yer almaktadır;
Hırvatistan’da kurulu şirketlerin %80’i Limited Şirket (d.o.o.) statüsünde bulunmaktadır. Özellikle küçük ve orta ölçekli firmalar Limited Şirket olarak faaliyet göstermekte, bankalar, sigorta şirketleri, büyük ölçekli ticari firmalar ise Anonim Şirket olarak yapılanmaktadır.
Vergi ve Sosyal Güvenlik Sistemi
Yabancıların çalışma izni başvurusu işveren tarafından iş yeri merkezinin bulunduğu bölgedeki polis karakoluna yapılmaktadır. Çalışma izni iş sözleşmesinde belirtilen süre için geçerli olmakta ve genelde 1 yıllık olarak uzatılmakta ve en fazla 2 yıl için düzenlenebilmektedir. Çalışma izninin uzatılmasına ilişkin taleplerin, mevcut iznin süresinin bitiminden 45 gün önce, işveren tarafından yetkili polis karakoluna sunulması gerekmektedir. Mevsimlik işçi için çalışma izni ise, çalışma dönemiyle sınırlı olmak üzere ve en fazla 6 ay için düzenlenmekte ve uzatılamamaktadır.
Diğer taraftan, istihdam edilen çalışanlar (yerli/yabancı) için aşağıda oranları belirtilen sosyal sigorta primlerinin yatırılması gereklidir.
BrütÜcretİçindePayı (%);
Devlet EmeklilikFonuKatkıPayı : % 15
BireyselEmeklilikFonuKatkıPayı : % 5
Temel SağlıkSigortasıKatkıPayı : % 13
İstihdam (işsizlikfonu) KatkıPayı : % 1,7
İşKazalarıİçin Özel SağlıkSigortasıKatkıPayı : % 0,5
Yabancı bir tüzel kişi tarafından istihdam edilen yabancı çalışanların, Hırvatistan ve yabancı çalışanın ülkesi arasında bir sosyal güvenlik anlaşması olduğu taktirde, bir süre için sosyal sigorta primlerinden muaf olması mümkündür. Böyle bir anlaşma bulunmaması durumunda; çalışma süresinin 183 günden az olması halinde, aylık 345 Kuna (yaklaşık 46 Euro) tutarında temel sağlık sigortası primi ödenmesi zorunludur. Çalışma süresinin 183 günü aşması halinde yukarıda oranları belirtilen sosyal sigorta primlerinin yatırılması gerekmektedir.
Ülkemiz ile Hırvatistan arasında 12/06/2006 tarihinde Zagreb’de imzalanan Türkiye Cumhuriyeti ile Hırvatistan Cumhuriyeti Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi’nin onaylanması Bakanlar Kurulu’nca 31/10/2011 tarihinde kararlaştırılmış olup, Sözleşme 30/11/2011 tarihli ve 28128 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmış bulunmaktadır. Yine 12/06/2006 tarihinde Zagreb’de imzalanan Türkiye Cumhuriyeti ile Hırvatistan Cumhuriyeti Arasındaki Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin Uygulanmasına İlişkin İdari Anlaşma’nın onaylanması ise Bakanlar Kurulu’nca 10/1/2012 tarihinde kararlaştırılmış olup, İdari Anlaşma 09/02/2012 tarih ve 28199 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış olup, mezkur Sözleşme ve İdari Anlaşma diplomatik bildirim usullerine uygun olarak 01/06/2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Ayrıca, iki ülke arasında 22/09/1997 tarihinde imzalanan 18/05/2000'de yürürlüğe giren (RG:10/05/2000-24045-Mükerrer) ve 01/01/2001 tarihinden itibaren uygulanmakta olan Türkiye Cumhuriyeti ile Hırvatistan Cumhuriyeti Arasında Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması mevcuttur.
Alıntı..